دنباله دار چیست؟
دنباله دار ها اجرام کوچک و یخی در منظومه ی شمسی هستند. آن ها از گازهای منجمد، سنگ و گرد و غبار تشکیل شده اند. هر دنباله دار از سه بخش هسته، گیسو و دم تشکیل می شود. هنگامی که یک دنباله دار به خورشید نزدیک می شود، گازهای منجمد موجود در هسته ی آن تبخیر می شوند و باعث به وجود آمدن ابری در اطراف دنباله دار می شود که به آن گیسو (گازی) می گویند. دم دنباله دار نیز متشکل از ذرات گرد و غبار رانده شده از گیسو توسط فشار ناشی از تابش خورشید است ( دم گرد و غباری). البته نوع دیگری از گیسو و دم نیز وجود دارد که به گیسوی گرد و غباری و دم یونی معروف هستند. دنباله دار اطلس جدیدترین کشف ستاره شناسان است که به بررسی آن می پردازیم.
کشف دنباله دار اطلس
در دسامبر ۲۰۱۹ دنباله داری درهاوایی دیده شد. در آن تاریخ درخشندگی این دنباله دار بسیار کم بود و فقط توسط تلسکوپ می شد. این دنباله دار را در صورت فلکی خرس بزرگ مشاهده کرد. این دنباله دار، دنباله دار اطلس ( با نام رسمی C/2019 Y4) نامیده شد.
بیشتر شدن درخشندگی این دنباله دار از ماه فوریه سال ۲۰۲۰ آغاز شد و تا پایان ماه مارس تقریبا درخشندگی آن ۴۰۰۰ برابر شد. ویژگی دنباله دار ها این است که وقتی به یک ستاره مانند خورشید نزدیک می شوند درخشندگی آن ها بسیار زیاد می شود. زمانی که دنباله دار اطلس برای اولین بار مشاهده شد ۴۰۰ میلیون کیلومتر از خورشید فاصله داشت و قرار بود در اواخر ماه مه به نزدیک ترین فاصله ی خود از خورشید برسد. یعنی تنها ۳۷٫۸ میلیون کیلومتر فاصله تا خورشید.
متاسفانه دنباله دار ها اجرام غیرقابل پیش بینی هستند. در ابتدا درخشندگی دنباله دار اطلس با سرعت زیادی افزایش می یافت و ستاره شناسان به این امید بودند که این افزایش درخشندگی تا پایان ماه مه ادامه یابد تا یک شی بی نظیر و با درخشندگی مانند درخشندگی ناهید در آسمان شب های بهاری مان داشته باشیم.
امیدی که به نا امیدی پیوست!
اما رفتار دنباله دار اطلس خیلی زود این امید را نا امید کرد. از حدود یک ماه پیش درخشندگی دنباله دار اطلس شروع به کم شدن کرد تا اینکه مدتی پیش جیانلوکا مسی، بنیانگذار و مدیر پروژه تلسکوپ مجازی در ایتالیا، اعلام کرد که هسته ی این دنباله دار متلاشی و قطعه قطعه شده و او خود سه یا چهار قطعه از آن را مشاهده کرده است.
چنین فروپاشی برای دنباله دار ها دور از انتظار نیست. اطلس نیزبیشتر زندگی خود را در اعماق سرد و دور از خورشید منظومه ی شمسی گذرانده است. اکنون که به خورشید نزدیک تر شده بود این امکان برایش وجود داشت. در واقع اطلس ممکن است بقایای دنباله دار دیگری باشد که قبلا آن هم متلاشی شده است. جان بورتل، کارشناس دنباله دارها، بیان کرده است که ممکن است اطلس بقایای دنباله دار معروف سال ۱۸۴۴ ( با نام رسمی C / 1844 Y1) باشد.
اعتبار و کپی رایت عکس: میلن مینف (موسسه نجوم بلغارستان و NAO روزژن) ، ولیمیر پوپوف ، امیل ایوانف (رصدخانه ایریدا)
گذشته و پیشینه ی اطلس هرچه که باشد، آینده ی آن رویای ما را محقق نمی کند. اما دنباله دار بزرگ بعدی جایی در آسمان در حال پرواز است و ما امید داریم که هر چه زودتر روشنایی اش آسمان تاریک شب هایمان را روشن کند.