هلال رمضان مثل هر سال با حواشی خودش از راه رسید. امسال نیز مانند سال های گذشته هلال جذابیت های خاص خودش را دارد که آن را جز بحث برانگیزترین هلال های هر سال می کند .
قبل از پرداختن به وضعیت هلال لازم است علت این بحث برانگیز بودن آن را خلاصه وار توضیح دهیم.چیزی که باعث این موضوع است زودتر اعلام شدن ماه رمضان در کشو رهای اطراف ماست. آیا آنها ماه را را زودتر از ما دیده اند؟
ذکر چند نکته در این باب ضرور ی به نظر می سد:
نکته اول در باب آغاز ماه رمضان است شروع ماه رمضان در کشورهای اطراف ایران بر مبنای دیدن هلال ماه نیست و صرفاً وقوع مقارنه قبل از غروب خورشید در شهر مکه را ملاک آغاز ماه قمری می دانند.(نکته :در تقویم قمری روز با غروب خورشید روز قبل آغاز می شود.)
نکته دوم در کشور ایران و تمامی کشورهای شیعه شروع ماه قمری با توجه به فقه شیعه منوط به دیده شدن هلال ماه است .هلال ماه رمضان امسال یک هلال غیر قابل رویت از نظر تمامی فاکتور های رصدی است و امکان دیدن آن حتی با وسایل اپتیک قوی غیر ممکن است.
این هلال در ایران دیده نخواهد شد ولی در کشور عربستان صرفاً به دلیل وقوع مقارنه قبل از غروب خورشید(یعنی روز ۴ اردیبهشت) روز بعد ( ۵ اردیبهشت)اول ماه رمضان اعلام می گردد و در کشور ایران روز بعد(جمعه ۵ اردیبهشت) با رویت هلال فردای آن روز ( ۶ اردیبهشت)به عنوان اول ماه رمضان اعلام خواهد شد.
با توجه به همین قانون که عربستان رویت هلال را ملاک نمی داند و می بایست مقارنه قبل از غروب خورشید رخ دهد در پایان این ماه نیز آنها با ما عید فطر اعلام خواهند کرد. چون مقارنه بعد از غروب خورشید ۲ خرداد در مکه رخ خواهد داد پس ۳ خرداد روز پایان رمضان و ۴ خرداد عید فطر خواهد بود در این باره در مقاله بررسی وضعیت رصدی هلال شوال به تفصیل سخن خواهیم گفت.
نکته مهم دیگر این است که بسیاری از کشورهای اسلامی در درتقویم مذهبی , خود را پیرو عربستان می دانند و بدون در نظر گرفتن موقعیت خود هر چه را که عربستان و تقویم ام القرای عربستان اعلام نماید مبنای محاسبات تقویم مقری خود می دانند. پس تقریبا تمامی کشور های سنی مذهب همراه با عربستان رمضان و عید فطر خود را برگزار می کنند اما کشور های شیعه با توجه به قوانین فقهی می بایست هلال را رویت کنند که به دلایل ذکر شده معمولا ممکن نمی شود و تقویم های ما با کشور های عربی سنی مذهب یک روز اختلاف دارد.
در صورت با توجه به مقدمات گفته شده به بررسی مولفه های رصدی هلال رمضان ۱۴۴۱ می پردازیم:
مقارنه در ساعت ۵ و ۵۶ دقیقه روز پنج شنبه ۴ اردیبهشت ماه به وقوع می پیوندد و بر این اساس نقشه رویت پذیری هلال شعبان بر اساس معیار عوده در روزهای ۴ و ۵ اردیبهشت به این صورت است:
در روز پنج شنبه ۴ اردیبهشت هلال فقط برای ساکنان غربی کره زمین و غرب آمریکا و با ابزار های رصدی قابل رویت خواهد بود.اما روز جمعه ۵ اردیبهشت هلال برای تمامی ساکنان آفریقا و جنوب غرب آسیا با چشم غیر مسلح قابل رویت خواهد بود .
مولفه های رصدی
محاسبات انجام شده بر اساس موقعیت جغرافیایی نیشابور انجام شده است:
بر اساس زمان مقارنه یعنی ۵ و ۵۶ دقیقه اطلاعت رصدی در تاریخ های ۴ و ۵ اردیبهشت در لحظه غروب خورشید به قرار زیر است.
با توجه به مولفه های رصدی روز ۴ اردیبهشت هلال به هیچ عنوان قابل رویت نخواهد بود. اما روز جمعه ۵ اردیبهشت هلال به راحتی و در صورت شرایط جوی مناسب با چشم غیر مسلح قابل رویت خواهد بود.بنابراین آغاز ماه رمضان شنبه ۶ اردیبهشت ماه ۱۳۹۹ خواهد بود.غیر قابل رصد بودن هلال در ۴ اردیبهشت و تفاوت آن با روز بعد در تصویر کاملا مشهود است.
وضعیت رویت پذیری هلال رمضان در جهان طبق تقویم ام القرای عربستان به به شکل زیر است و مشخصا رویت آن را در منطقه ما غیر مکن می داند .اما توجه به مطالب ذکر شده آنها یک روز زودتر از ما رمضان را آغاز می کنند.
اما ما یک روز دیرتر و با آنها به پایان می رسنایم به عبارتی ماه رمضان در کشور های عربی ۳۰ روز و ایران و کشور های شیعه ۲۹ روز است.
علیرضا خماریان
عضو گروه استهلال حکیم عمر خیام نیشابوری