مقدمه:
هر روز، ما آدمیان با مشغله های خود، به زندگی کردن ادامه می دهیم و همین مشغله ها دلیلی برای زنده بودن و تلاش کردن ماست. شب هنگام، فارغ از مشغله های روزانه به بالای سر خود نگاه می کنیم و دنیایی وسیع و بی حد و مرز، ما را مدهوش خود می کند! بدون شک بیشتر ما خود را خارج از مرز های زمین با لباسی مخصوص و کپسولی از گاز حیات بخش، تصور کرده ایم. قطعا روز هایی را سپری کرده ایم که خیال پرواز درمیان ستاره ها را داشته ایم! غافل از آنکه حتی پرواز تا ماه برای انسان هزینه های فراوانی دارد. زمانی عده ای از ما رویای فضانورد شدن را در سر می پروراندیم…بی آنکه سختی های راه را بدانیم، بی آنکه از خطرات آن مطلع باشیم!
اما به راستی چگونه می توان فضانورد شد؟!!
فضا کجاست و در آن چه چیزی وجود دارد؟
به طور کلی فضا، به خارج از جو زمین فضا گفته می شود. اما ما نمی توانیم بگوییم که جو کجا تمام می شود. درواقع هیچ مرز مشخصی برای جو وجود ندارد اما به طور قراردادی ۱۰۰ کیلومتر بالاتر از سطح دریا را فضا می نامیم و در آنجا جو زمین را تمام شده می دانیم!
فضای خارج از جو زمین ویژگی های مخصوص به خودش را دارد. در آن منطقه هیچ اکسیژنی برای نفس کشیدن وجود ندارد و به دلیل نبود اکسیژن نور خورشید پراکنده نمی شود و آسمان سیاه رنگ است. منتشر نشدن صدا، یکی دیگر از ویژگی های فضا است. صوت یک موج مکانیکی است و برای منتشر شدن نیاز به محیط مادی دارد. در خارج از جو، فاصله بین مولکول ها بسیار زیاد است! بنابراین صوت منتشر نمی شود!
فضای بیرونی زمین دارای ذراتی با چگالی بسیار کم (مانند هیدروژن، هلیوم، گرد و غبار و …) است. علاوه بر این ذرات، مقدار قابل توجهی از تابش های الکترومغناطیس، نوترینو ها، و دیگر تشعشات کیهانی در فضا وجود دارند. جالب است بدانید که اگر تمام ستاره ها، سیارات و اقمارشان، سیارک ها و هر آنچه خارج از جو زمین دیده می شود را کنار یکدیگر جمع کنیم تنها ۴ درصد از کل کیهان را تشکیل می دهند. طبق نمودار زیر، از ۹۶درصد باقی مانده ۲۲ درصد سهم ماده تاریک و ۴۴ درصد سهم انرژی تاریک است که هنوز برای بشر قابل درک نیستند.
“نمودار اجزای هستی”
چرا خارج از جو را کاوش می کنیم؟
ممکن است این سوال برای شما پیش بیاید که با توجه به هزینه های گزاف کاوش خارج از جو و مشکلات فراوان بر روی زمین، چرا باید انرژی خود را صرف خارج از زمین بکنیم و هزینه های آن را متحمل شویم!
باید با چند حقیقت آشنا شویم و با آن ها به سوال خود پاسخ دهیم. قطعا زمین روزی نابود می شود! ما برای ادامه حیات نسل های بعد از خود، نیاز به مکانی داریم که تقریبا شرایط زمین را داشته باشد و انسان بتواند در آنجا زندگی کند. برای پیدا کردن چنین مکانی، بی شک باید خارج از جو های زمین را جست و جو کنیم و راه هایی پیدا کنیم تا بتوانیم به نیاز های اصلی خود پاسخ دهیم.
همچنین با جست و جو خارج از جو زمین می توانیم تهدیدات زمین را شناسایی کنیم و راه حل هایی برای مقابله با آن ها بسنجیم. علاوه بر این ایستگاه فضایی بین المللی مکانی است که به بررسی نیاز های انسان و تحقیقاتی که با وجود جاذبه ممکن نیست، می پردازد.
اما علاقه انسان ها به کشف دنیای خارج از زمین و کنجکاوی او عامل دیگری است تا مرز های پروازش را جا به جا کند.
در ادامه به بررسی شغل فضانوردی می پردازیم …
فضانورد کیست؟
به طور خلاصه فضانورد شخصی آموزش دیده است که به عنوان فرمانده، خلبان، خدمه عادی و…در فضاپیما مشغول به کار است. اما در تعریفی دقیق تر هر فردی بتواند در ارتفاع بیشتر از ۱۰۰ کیلومتری سطح دریا پرواز کند، فضانورد تلقی می شود. این ارتفاع منصوب به خط کارمان است که خط جدا کننده اتمسفر زمین از فضا می باشد. این ناحیه واقع در ۱۵کیلومتر بالاتر از آخرین لایه اتمسفر زمین (مزوسفر) است.
“لایه های اتمسفر زمین”
امروزه دو نوع فضانورد برای سفر های فضایی انتخاب می شوند
۱٫ فضانوردان متخصص ماموریت: این فضانوردان برای انجام آزمایشات، پرتاب ماهواره ها و حفظ فضاپیما و تجهیزات با خلبانان کار می کنند. فضانوردان متخصص ماموریت همچنین می توانند به عنوان مربی فضانوردان کارآموز فعالیت کنند.
۲٫ خلبانان فضانورد: این فضانوردان به عنوان خلبان فضایی و خلبانان و فرماندهان ایستگاه فضایی بین المللی خدمت می کنند. آنها مسئول خدمه، مأموریت، موفقیت مأموریت و ایمنی پرواز هستند .
چگونه فضانورد شویم؟
موارد زیر شرایطی است که سازمان فضایی ناسا برای داوطلبین فضانوردی تعیین کرده است:
۱٫ داشتن یک مدرک فوق لیسانس، مهندسی، فیزیک، زیست شناسی ، کامپیوتر یا ریاضیات و یا هرگونه مدرک مرتبط با فضانوردی از یک موسسه معتبر.
۲٫ داشتن حداقل دو سال سابقه کار حرفه ای بعد از دریافت مدرک و یا وجود حداقل ۱۰۰۰ساعت پرواز با هواپیمای جت در رزومه شخصی.
۳٫ داشتن توانایی فیزیکی لازم؛ برای مثال هر دو چشم شما باید دارای دید طبیعی (با حدت بینایی ۲۰/۲۰) باشند و فشار خون در حالت نشسته از ۱۴۰ روی ۹۰ بیشتر نشود.
۴٫ یک شهروند آمریکایی باشید.
همچنین داوطلبان فضانوردی باید توانایی رهبری و روحیه کار تیمی را داشته باشند.
اگر شما شرایط این را دارا هستید می توانید برای فضانورد شدن از طریق لینک زیر اقدام کنید.
https://www.usajobs.gov/GetJob/ViewDetails/561186900
نحوه انتخاب فضانوردان توسط ناسا:
پس از ارسال درخواست های فضانوردی، هیئت انتخاب فضانوردان ناسا درخواست ها را بررسی و شرایط هر کدام از داوطلبان را مورد بررسی قرار می دهند. (در سال ۲۱۰۹ رکورد ۱۸۳۰۰ درخواست توسط ناسا ثبت شده است). سپس ناسا دسته کوچکی از کسانی را که دارای بهترین شرایط هستند برای مصاحبه دعوت می کند. اما از میان این مصاحبه کنندگان تنها نیمی از آنان برای مصاحبه دوم فراخوانده می شوند. درنهایت فضانوردان جدید از میان این گروه انتخاب خواهند شد. اما این پایان کار نیست!
+ آموزش های پایه ای:
فضانوردان انتخابی باید به مدت ۲ سال، اصول پایه فضانوردی را بیاموزند. برخی از این اصول عبارتند از راهپیمایی فضایی، خلبانی جت T-38، کنترل کردن بازوی رباتیک و…
حال به بررسی دقیق تر این آموزش ها می پردازیم. فضانوردان علاوه بر علم و دانش باید مهارت های دیگری را نیز بیاموزند. از جمله:
۱٫آنها باید برخی از مهارت های اولیه پزشکی را بیاموزند.
۲٫ فضانوردان برای افزایش اعتماد به نفس خود، باید در کلاس های سخنرانی شرکت کنند و در جمع سخنرانی کنند، تا اگر زمانی در شرایط اورژانسی قرار گرفتند، از اعتماد به نفس کافی برای مقابله با آن شرایط برخوردار باشند.
۳٫ اگر قرار است که شما یکی از خدمه ایستگاه فضایی بین المللی (ISS) باشید باید به زبان روسی مسلط باشد و به کلاس های آموزش زبان روسی بروید.
۴٫ فضانوردان باید با برخی از فضاپیما های شبیه سازی شده تمرین کنند تا آنچه را که قرار است در فضا انجام دهند از پیش تجربه کرده باشند. همچنین آن ها نحوه کار با شاتل های فضایی و قسمت های مختلف ایستگاه فضایی را می آموزند .
“مکانی ملقب به (SPACE VEHICLE MOCKUP FACILITI ) که فضانوردان در آن به تمرین با وسایل شبیه سازی شده می پردازند”
۵٫تمرین در شرایط بی وزنی نسبی (micro gravity)
راه های زیادی برای ایجاد شرایط بی وزنی (ریز گرانش) وجود دارد. برای مثال هواپیمای KC-135 یا همان تصویر یک Vomit Comet یکی از راه هایی است که با استفاده از آن فضانوردان را در شرایط بی وزنی قرار می دهند.
“تصویر یک Vomit Comet”
نحوه ایجاد شرایط بی وزنی توسط این هواپیما به این صورت است که هواپیما ابتدا با سرعت و شیب زیاد اوج می گیرد و سپس مجددا به سمت زمین شیرجه می رود. شاید تا کنون این شرایط را برای یکی دو ثانیه در خودروی شخصی خود، هنگام عبور از یک تپه، تجربه کرده باشید. عکس زیر نشان می دهد زمانی که هواپیما در بیشترین ارتفاع خود قرار دارد، فضانوردان بین ۲۰ تا ۲۵ ثانیه در حالت بی وزنی قرار می گیرند.
“محدوده (Zero g ) نشان دهنده شرایط بی وزنی است.”
“شرایط فضانوران هنگام بی وزنی در این هواپیما”
+ فاز دوم آموزش:
پس از اتمام آموزش اولیه، کارآموزان، با فضانوردان باتجربه گروه بندی می شوند و با کمک آنها در انواع فعالیت های مربوط به قبل از پرتاب، پرتاب، مدار، فرود آمدن مهارت پیدا می کنند .
+ آموزش های پیشرفته ماموریت:
در این مرحله (که تقریبا ده ماه طول می کشد) فضانوردان خدمه و مأموریت، وظایف خود را دریافت میکنند. آنها بر روی تمرینات، فعالیت ها و آزمایش هایی که مستقیم ا با مأموریت خود مرتبط هستند تمرکز می کنند و خود را با ابزارهای قدرت وپ سایر وسایل ویژه ای که در طول ماموریت خود از آنها استفاده می کنند، آشنا می کنند.
در پایان فضانوردان تاکید می کنند که کلید موفقیت آن ها این بوده است که در بسیاری از زمینه ها حتی در زمان تحصیل خود همیشه پیگیر و درگیر بوده اند، همیشه عضو فعال تیم بوده اند و هرگز از یادگیری متوقف نشده اند.
آیا این ویژگی ها شما را توصیف می کنند؟ اگر پاسخ شما مثبت است، شما شرایط ابتدایی فضانورد شدن را دارید!
منابع:
گردآورندگان: محمدحسین سنایی پور، هدی بکاولی